1. Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για Λογοθεραπευτική Παρέμβαση σε ένα παιδί;
Η Λογοθεραπεία ασχολείται με παιδιά από τον 1ο χρόνο της ηλικίας τους μέχρι και την ενηλικίωσή τους τα οποία παρουσιάζουν δυσκολίες στο λόγο, στήν ομιλία ή στην επικοινωνία και την έκφραση. Υπάρχουν ειδικά αποτελεσματικά λογοθεραπευτικά προγράμματα Πρώϊμης Παρέμβασης για τις πολύ μικρές ηλικίες που στοχεύουν στην ενδυνάμωση και στην εκπαίδευση των γονιών ή φροντιστών με τις κατάλληλες συμβουλές και πρακτικές τεχνικές που θα συμβάλουν στη γλωσσική ανάπτυξη και εξέλιξη του παιδιού στο φυσικό και καθημερινό περιβάλλον του.
2. Πώς επιλέγεται το κατάλληλο πρόγραμμα Παρέμβασης για κάθε παιδί;
Το παιδί πρέπει να αξιολογηθεί από καταρτισμένο και έμπειρο Λογοθεραπευτή και στη συνέχεια με βάση τα ευρήματα της αξιολόγησης να θέσει τους ανάλογους στόχους και να προσαρμόσει ένα εξατομικευμένο θεραπευτικό πρόγραμμα ακριβώς πάνω στις ανάγκες του και στο δυναμικό του παιδιού.
3. Ποια είναι η διάρκεια της Λογοθεραπευτικής αποκατάστασης και με ποια είναι η ιδανική συχνότητα;
Η διάρκεια και η συχνότητα της Λογοθεραπευτικής αποκατάστασης ποικίλλει και εξαρτάται από πολυπαραγοντικές αιτίες. Από τους πιο βασικούς παράγοντες είναι το δυναμικό του παιδιού και ο βαθμός των δυσκολιών που αντιμετωπίζει καθώς και οι τομείς στους οποίους υπάρχουν οι δυσκολίες. Επίσης, εξαρτάται σημαντικά από το βαθμό συνεργασίας του ίδιου του παιδιού αλλά και των μελών της οικογένειάς του.
4. Οι γλωσσικές διαταραχές μπορούν να επηρεάσουν αργότερα τη σχολική επίδοση του παιδιού;
Σε μεγάλο ποσοστό παιδιά που έχουν παρουσιάσει διαταραχές στον λόγο ή στην ομιλία είναι πιθανό να εμφανίσουν δυσκολίες στην σχολική τους επίδοση, είτε στην ανάγνωση, είτε στην κατανόηση κειμένου ή του νοήματος, με την οργάνωση του γραπτού λόγου ή της κριτικής τους σκέψης, ή στον εκφραστικό λόγο κ.ά. Όμως αν οι διαταραχές στο λόγο ή στην ομιλία αντιμετωπιστούν εγκαίρως και με τη σωστή παρέμβαση οι πιθανότητες εμφάνισης αυτών των δυσκολιών ακόμα και ο βαθμός δυσκολίας τους μειώνεται αισθητά.
5. Σε ποια ηλικία πρέπει το παιδί να μιλάει καθαρά;
Η λεκτική επικοινωνία αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την εξέλιξη και την ανάπτυξη του παιδιού, για το λόγο αυτό η εμφάνιση και η ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των γονιών ακόμη και από τους πρώτους μήνες της ζωής του παιδιού.
Το βρέφος έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με τη γλώσσα κατά το διάστημα της ενδομήτριας ζωής του αντιλαμβάνοντας τη φωνή της μητέρας του και στη συνέχεια από τους ενήλικες που το περιβάλλουν. Τα 5 πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού είναι και τα πιο βασικά για την ανάπτυξη της ομιλίας του αλλά η εξέλιξη μπορεί να συνεχιστεί και να τελειοποιηθεί μέχρι και τα 9 έτη. Σε αυτή την πορεία σημαντική είναι η νευροαναπτυξιακή ικανότητα του παιδιού (να μην υπάρχει κάποια διαταραχή) και η επίδραση του περιβάλλοντος στο οποίο μεγαλώνε
Οι κρισιμότερες ηλικίες για την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας είναι από 1½ μέχρι 4 ετών.Τα ερεθίσματα, οι εμπειρίες καθώς και οι γλωσσικές ευκαιρίες που δέχεται το παιδί το βοηθούν να συνειδητοποιήσει τη σπουδαιότητα και την ανάγκη της χρήσης της γλώσσας σαν μέσο επικοινωνίας.
Στους πρώτους μήνες της ζωής του το βρέφος ξεκινάει να χρησιμοποιεί το κλάμα ώς το μοναδικό μέσο επικοινωνίας με τους γύρω του και στη συνέχεια προσθέτει ήχους ευχαρίστησης και το γέλιο. Στους 4 με 6 μήνες ξεκινά το βάβισμα και στην πορεία αρχίζει να βγάζει άναρθρες φωνούλες που κυρίως έχουν ως στόχο να εκφράσουν διάφορες φυσιολογικές ανάγκες του όπως π.χ. την πείνα. Σταδιακά, βελτιώνεται σταθερά η επικοινωνία μεταξύ του παιδιού και του περιβάλλοντός του και γύρω στον 1ο χρόνο της ζωής του έχουμε τις πρώτες λέξεις.
Σε αυτή την περίοδο το μεγαλύτερο ρόλο παίζει η κατανόηση του παιδίου. Η παθητική αντίληψη του παιδιού είναι πολύ σημαντική για να περάσει στο στάδιο της ενεργητικής έκφρασης. Το παιδί επιλέγει μία λέξη η οποία μιμείται έναν ήχο, μία συνθήκη ή ακόμα και το περιεχόμενο κινήσεων ή συνθηκών. Έτσι βλέποντας ένα παπάκι μπορεί να πει “παπα” ή βλέποντας ένα αυτοκίνητο μπορεί να πει “τουτού” ή ακόμα και “βουμβουμ”.
Από τους 18 μήνες μέχρι τα 2 έτη του παιδιού εμφανίζονται οι πρώτοι συνδυασμοί δύο λέξεων π.χ. («να μπάλα»), οι πρώτες εκφρασούλες καθώς και η έναρξη της άρνησης (π.χ. “όχι νάνι”). Στη φάση αυτή ο ρόλος των ενηλίκων είναι πολύ σημαντικός γιατί το παιδί αρχίζει και μιμείται το προφορικό μοντέλο του ενήλικα. Έτσι, σταδιακά μαθαίνει να χτίζει και να επενδύει την καθημερινή του λεκτική δραστηριότητα.
Στα 3 του χρόνια ξεκινά να σχηματίζει προτάσεις με τρεις, τέσσερις ή περισσότερες λέξεις, χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό, πτώσεις, χρόνους ρημάτων, κλπ. Η ομιλία του πλέον αρχίζει και είναι κατανοητή όχι μόνο από τους οικείους του αλλά και από άτομα του εξω-οικογενειακού του περιβάλλοντος.
Στα 5 χρόνια, το παιδί έχει την ικανότητα να αφηγείται πρόσφατα γεγονότα, να χρησιμοποιεί προτάσεις μεγάλες και σωστές προτάσεις και να ονομάζει τα βασικά χρώματα και τα σχήματα. Φυσικά υπάρχουν και κάποιοι φθόγγοι που μπορεί να μην τους προφέρει ακόμη σωστά όπως είναι το ρ, το δ, το σ και το θ, αλλά θα πρέπει να έχουν αποκατασταθεί σίγουρα μέχρι να πάει το παιδί στο σχολείο για να μην του διουργήσουν δυσκολίες στην ανάγνωση και στη γραφή.
6. Σε ποια ηλικία πρέπει το παιδί να λέει καθαρά το “ρ”;
Η ολοκλήρωση της εξέλιξης του φωνολογικού συστήματος ενός παιδιού καθώς και η καθαρότητα της ομιλίας του πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν να πάει στην Α΄ τάξη. Ένα χρόνο πριν την ένταξη του παιδιού στην Α΄τάξη πρέπει να εκτιμάται η ομιλία του παιδιού ώστε αν κριθεί πως χρήζει θεραπευτικής παρέμβασης να υπάρχει ο χρόνος για τη δυνατότητα βελτίωσης και εξέλιξης του παιδιού.
7. Οι δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα;
Η έγκαιρη επαγγελματική θεραπευτική παρέμβαση σε πιθανή καθυστέρηση ή διαταραχή του λόγου ή της ομιλίας, θα βοηθήσει το παιδί να αποφύγει σοβαρές δευτερογενείς συνέπειες, όπως είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η χαμηλή κοινωνική δραστηριότητα, ο φόβος για τη συμμετοχή στην τάξη και οι μαθησιακές δυσκολίες που σχετίζονται άμεσα με το επίπεδο και την εξέλιξη του λόγου του και της ομιλίας του παιδιού.